مغز زنان و مردان از نظر علمی چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟
توسط:
پاسخ دافنه جوئِل، پروفسور روانشناسی و عصب شناسی دانشگاه Tel-Aviv و نویسنده‌ی موزاییک جنسیتی به شرح زیر است:
بهتر است با کلمه‌ی “تفاوت” شروع کنیم. تا به حال هیچ کدام از بررسی‌هایی که روی مغزی انجام گرفته‌اند، نگفته‌اند که تمامی زنان با تمامی مردان فرق دارند. هنگامی که از تفاوت‌های مغز زنان و مردان صحبت می‌کنیم، منظورمان تفاوت میان میانگین‌هاست؛ تفاوت‌هایی که با مقایسه‌ی زنان و مردان به عنوان دو گروه مشاهده می‌شوند. اما زمانی که یک زن را با یک مرد مقایسه می‌کنید، ممکن است تفاوت‌هایی که میان این دو گروه وجود دارد، مشاهده شود یا نشود.
احتمالاً بزرگترین تفاوت مغز زنان و مردان هنگام مقایسه‌ی این دو گروه، اندازه‌ی کل مغز باشد. اندازه‌ی مغز در مردان به طور متوسط ۷ تا ۱۰% بزرگتر است. البته اگر این اندازه را با اندازه‌ی بدن مقایسه کنید، این تفاوت دیگر وجود نخواهد داشت.
هم‌چنین تفاوت‌هایی میان این دو گروه در اندازه‌ی قسمت‌های مختلف مغز وجود دارد که اکثرشان بیانگر همان قاعده‌ی کلی هستند که در مغز بزرگتر، همه چیز بزرگتر است. این نتایج با بررسی مغز مردان و زنان با در نظر گرفتن اندازه‌ی کلی مغز آن‌ها و هم‌چنین بررسی مردان و زنانی که اندازه‌ی مغزشان برابر بود، به دست آمدند.
هر دوی این روش‌ها نسبت به زمانی که فقط یک زن و مرد بدون در نظر گرفتن اندازه‌ی مغزهایشان با یکدیگر مقایسه می‌شوند، نشانگر تفاوت‌های بسیار کمی میان این دو گروه بودند. به علاوه، در برخی از نواحی این تفاوت برعکس می‌شود؛ یعنی نواحی‌ای که هنگام مقایسه‌ی مغز این دو گروه به طور متوسط در زنان کوچکتر هستند، اندازه‌شان با درنظر گرفتن اندازه‌ی کل مغز، در زنان نسبت به مردان بزرگتر است.
تفاوت‌های میان زنان و مردان در هر چیزی با احتساب اندازه‌ی مغزشان، بسیار اندک خواهد بود.
تفاوت‌های میان این دو گروه در الگوهای اتصال (که برخی از آن‌ها نیز تفاوت موجود در اندازه‌ی مغز این دو جنس را نشان می‌دهند) و در بسیاری از پیام رسان‌های شیمیایی به نام انتقال دهنده‌های عصبی نیز وجود دارد. این تفاوت‌ها عمدتاً جزئی بوده و همپوشانی‌های زیادی میان امتیازات زنان و مردان وجود دارد.
تنها در چند ناحیه در هیپوتالاموس و و ساقه‌ی مغز، حتی پس از در نظر گرفتن اندازه‌ی مغز این دو جنس، تفاوت‌های بزرگی مشاهده می‌شود که می‌توانیم آن‌ها را تفاوت‌های “واقعی” این دو جنس بنامیم؛ بدین معنی که پیدایش زنان و مردان، محصول و نتیجه‌ی تفاوت حجم مغز نیست.
من تا به این‌جا فقط درباره‌ی تفاوت ویژگی‌های یک قسمت از مغز صحبت کرده‌ام؛ اما اگر به کل مغز نگاه کنیم، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
من و تیمم دریافتیم که تفاوت‌های وابسته به جنس به ندرت در بررسی یک مغز مفهوم پیدا می‌کنند. به عبارت دیگر، افراد کمی وجود دارند که تمامی تفاوت‌های این دو گروه در مغزشان وجود داشته باشد که نشان دهنده‌ی یک جنس باشد. یعنی، به ندرت تمامی این ویژگی‌ها در یک فرد به شکل اینکه در زنان نسبت به مردان رایج‌تر هستند یا برعکس، وجود دارند.
در مقابل، بسیاری از مغزها ویژگی‌هایی دارند که در زنان نسبت به مردان رایج‌تر بوده و ویژگی‌های دیگر در مردان نسبت به زنان رایج‌تر هستند که من به آن “مغزهای موزاییکی” می‌گویم. ما حتی پس از تحلیل اندازه‌ی هیپوتالاموس که تفاوت‌های “واقعی” این دو جنس را که در بالا ذکر کردم، نشان می‌دهد، ترکیبی از اندازه‌های مردانه و زنانه در برخی از مغزها یافتیم.
در آخر، اگر مغز انسان‌ها نوعاً از یک موزاییک ویژگی‌های مردانه و زنانه تشکیل شده باشد، دانستن اینکه شخصی زن یا مرد است، به شما هیچ کمکی نمی‌کند تا بفهمید کدام یک از ویژگی‌های مغزش مشابه شماست یا با شما متفاوت است.
در واقع، ما اخیراً دریافته‌ایم گرچه تفاوت‌هایی میان مغز زنان و مردان به صورت کلی وجود دارد، اما “انواع” مغز که میان زنان رایج هستند، میان مردان نیز رایج هستند و برعکس. در حقیقت، احتمال اینکه یک زن و مرد “نوع” مغزی مشابهی داشته باشند، برابر با احتمال این است که دو مرد یا دو زن، “نوع” مغزی مشابهی داشته باشند.